Jedną z pierwszych rzeczy, które muszą poznać osoby rozpoczynające swoją przygodę z jeździectwem, jest nowe słownictwo. W tym artykule wyjaśniamy, jak nazywają się poszczególne rodzaje chodów konia i czym się charakteryzują.

Chód konia

Każdy z nas wie, czym jest chód - to po prostu sposób poruszania się. Poruszanie się polega na regularnym wykonywaniu pewnej sekwencji ruchów. Te sekwencje bywają różne i dlatego mówimy o różnych rodzajach chodów.

W zależności od liczby uderzeń kopyt o ziemię w jednym cyklu ruchu wyróżnia się chody dwu-, trzy- i czterotaktowe. Z kolei od tego, w jakiej kolejności poruszane są kończyny, zależy, czy chód jest symetryczny lub niesymetryczny.

Rodzaje chodów konia

Wyróżnia się cztery podstawowe rodzaje chodów konia i dwa dodatkowe, występujące tylko u niektórych ras.

Niektóre chody spotyka się także u innych zwierząt, na przykład u psów.

Stęp

Stęp do najwolniejszy chód konia. Jest on symetryczny, czterotaktowy, koń stawia nogi w następującej kolejności: lewa tylna, lewa przednia, prawa tylna, prawa przednia.

Stęp łatwo rozpoznać, ponieważ jest to jedyny chód konia, w którym jednocześnie 3 nogi pozostają na ziemi.

W jeździectwie wyróżnia się aż 5 rodzajów stępa:

• stęp zebrany - energiczny chód o krótkich krokach, w którym ślady tylnych kopyt nie przekraczają śladów przednich (pozostają za nimi lub je pokrywają);
• stęp pośredni - bardziej spokojny niż stęp zebrany, ale też dość energiczny chód, w którym ślady tylnych kopyt trochę nachodzą na ślady przednich;
• stęp wyciągnięty - chód, w którym koń porusza się krokiem jak najbardziej wyciągniętym, a ślady tylnych kopyt znajdują się przed śladami przednich;
• stęp swobodny, inaczej stęp na długiej wodzy - chód stosowany w czasie przerw w pracy, w którym koń może swobodnie wyciągnąć szyję i obniżyć głowę;
• krok hiszpański - chód, w którym koń wysoko podnosi nogi.

Kłus

Kłus jest chodem dwutaktowym, symetrycznym. Koń poruszający się kłusem odbija się od ziemi jednocześnie dwoma przeciwległymi nogami - prawą przednią i lewą tylną lub prawą tylną i lewą przednią.

Wyróżnia się 4 rodzaje kłusa:

• kłus roboczy - to naturalny chód konia, w którym zwierzę porusza się rytmicznie i bez wysiłku;
• kłus pośredni - nieco szybszy niż kłus roboczy i trochę wydłużony;
• kłus wyciągnięty - kłus, w którym koń maksymalnie wyciąga kończyny; 
• kłus zebrany - bardziej efektowny, ponieważ kroki są krótsze i bardziej sprężyste.

Czasami można zaobserwować u konia nieprawidłowy kłus, kiedy przeciwległe kończyny stawiane są prawie równocześnie (słychać więc cztery uderzenia kopyt, a nie dwa). Nieprawidłowy kłus ma swoją nazwę - szłap.

Galop

Galop to niesymetryczny, trzytaktowy, szybki chód, a właściwie bieg konia. W zależności od tego, na którą nogę koń galopuje - czyli która para kończyn wysuwa się bardziej do przodu - rozróżnia się galop z prawej lub z lewej nogi. Zazwyczaj zależy to od kierunku ruchu, a większość koni wysuwa do przodu wewnętrzną parę nóg. Jeśli ma miejsce sytuacja odwrotna, to znaczy zwierzę wysuwa do przodu zewnętrzną parę kończyn, wtedy taki bieg konia nazywa się kontrgalopem.

Wyróżnia się 4 rodzaje galopu:

• galop roboczy - równomierny i rytmiczny bieg w naturalnym tempie konia;
• galop pośredni - bieg, w którym koń mocniej pracuje grzbietem oraz bardziej ugina i prostuje tylne nogi;
• galop zebrany - spowolniony galop, stosowany w ujeżdżaniu na czworoboku przy wykonywaniu niektórych figur;
• galop wyciągnięty - najszybszy rodzaj galopu, w którym koń maksymalnie wydłuża nogi.

W galopie występują skoki, a jeden skok nosi nazwę foulée.

Cwał

Cwał to odmiana galopu wyciągniętego i najszybszy bieg konia. Jest to niesymetryczny, czterotaktowy chód. Zwierzę stawia nogi w następującej kolejności: lewa tylna, prawa tylna, lewa przednia, prawa przednia, a potem następuje faza lotu, w której żadna z nóg nie dotyka ziemi.

Inochód

Inochód jest chodem symetrycznym, dwutaktowym. Polega na jednoczesnym unoszeniu nóg z tej samej strony ciała. Koń stawia kończyny w następującej kolejności: lewa przednia i lewa tylna, prawa przednia i prawa tylna.

Niektóre rasy koni poruszają się inochodem naturalnie, niezależnie od prędkości, ale w polskich hodowlach są one spotykane rzadko.

Tolt

Tolt do szybki, czterotaktowy chód, w którym zawsze przynajmniej jedna noga znajduje się na ziemi. Koń stawia kończyny w następującej kolejności: prawa przednia, prawa tylna, lewa przednia, lewa tylna.

Taki sposób poruszania na dłuższą metę jest męczący dla zwierzęcia, chociaż wygodny dla jeźdźca. 

Jeśli interesuje cię mechanika ruchu konia, możesz sięgnąć po książki na temat koni i jeździectwa, np. “Jak porusza się Twój koń” Gillian Higgins i Stephanie Martin.